Geen Westhoek, maar Westkwartier
In de zestiende eeuw is er geen sprake van de Westhoek, maar van het Westkwartier. Dit zijn de zeven meest westelijk gelegen kasselrijen van het graafschap Vlaanderen. Dit zijn de kasselrijen Ieper, Veurne, Bergen-Ambacht, Broekburg-Ambacht, Kassel-Ambacht, Belle-Ambacht en Waasten. Een kasselrij is een militair, gerechtelijk en bestuurlijk onderdeel in het graafschap en staat onder leiding van een baljuw. De stad is meestal een aparte juridische entiteit naast de kasselrij. In Ieper is er dus sprake van een stadsbaljuw en een zaalbaljuw. Deze laatste titel verwijst naar Zaalhof, het kasteel dat het bestuurscentrum van de kasselrij is voor 1500. Dit bestuurscentrum verschuift in de vijftiende eeuw naar het kasselrijhof, dat je nu nog steeds kan terugvinden op de Grote Markt.
Foto kasselrijhof (C15_1917) A. Dohmen, kasselrijhuis, 1920-1945 (Stadsarchief Ieper)
Nicolaes Visscher, Flandriæ Comitatus Pars Occidentalis, 1695 (Nationale Bibliotheek Spanje)
In 1555 doet keizer Karel V troonsafstand. De Nederlanden kwamen in handen van zijn zoon Filips II, die ook Spanje, Zuid-Italië en de Amerikaanse bezittingen in handen kreeg. Hij vertrekt echter kort na de troonsafstand van zijn vader naar Spanje en zet nooit meer in zijn leven een voet in de Nederlanden. Hij installeert zijn halfzus, Margaretha van Parma als landvoogdes.
(schilderij Karel V (SM 000739) Barend van Orley, Portret van Karel V, 1515-1517 (Yper Museum)
In 1559 kregen de Nederlanden een nieuwe kerkelijke indeling. Hiermee wilde Filips II de kerkelijke en staatkundige eenheid versterken. Hierbij koos hij persoonlijk de nieuwe bisschoppen. Waar het Westkwartier voorheen onder de bisdommen Terwaan en Doornik viel, kwam dit nu allemaal terecht in het nieuwe bisdom Ieper. Deze maatregel kon aanvankelijk op weinig bijval rekenen. De eerste bisschop van Ieper was Martinus Rythovius, ook wel bekend als Maarten Bouwens. Hij ligt nog steeds begraven in de Sint-Maartenskathedraal en zijn gerestaureerde grafmonument is er nog steeds te bezichtigen.
(SMFC004_000287) Anthony Maurice (fotograaf), Urbain Taillebert (beeldhouwer, Het grafmonument van de Ieperse bisschop Martinus Rythovius, 1607 (grafmonument), 1910 (foto)