Geschiedenis van het Nieuwerck

Het Nieuwerck vormt de prachtige ingang van het Yper Museum. Maar de geschiedenis van dit stijlvol monument gaat veel verder terug!

14de eeuw

In de middeleeuwen stond op de plaats van het huidige Nieuwerck het Gulden Halleke. Die naam dankt het gebouw aan zijn prachtige groene en gulden decoratie. Het elegante gebouw torent boven de Lakenhallen uit en dient onder meer als toegangspoort tot de grote markthallen. Ordonnanties of nieuwe wetten en de namen van de nieuw verkozen schepenen worden vanuit de ramen van het Gulden Halleke aangekondigd.

De Lakenhallen met rechts het Gulden Halleke, detail van miniatuur uit Keurboek Ieperse lakenwevers uit 1363, kopie door F. Böhm uit 1861.

1618

Het houten gebouw is in slechte staat en wordt in de volksmond het Oud Werck genoemd. In de 17de eeuw neemt de centralisatie van de administratie toe. Daardoor heeft het stadsbestuur nood aan meer ruimte en een betere huisvesting. Het Gulden Halleke verdwijnt en in de plaats komt het Nieuwerck in steen. Steen wordt in die periode stevig gepromoot door het stadsbestuur omdat het beter tegen brand bestand is. De stad baat in deze periode zelf een baksteenoven uit en subsidieert privépersonen die hun houten gevel willen vervangen door een stenen exemplaar.

18^de-eeuwse kopergravure waarop de trap naar de eerste verdieping zichtbaar is. Jacobus Harrewijn, De lakenhallen van Ieper, 1700-1750.

Juni 1620

De bouw van het Nieuwerck start helemaal in de mode van die tijd: renaissancestijl vermengd met invloeden uit de gotiek en de barok. Het bouwproces heeft heel wat voeten in de aarde, maar in 1622 is het gebouw klaar. Het bestaat nu uit twee verdiepingen en de toegang tot de eerste verdieping van de Lakenhallen verdwijnt. In de 19de eeuw krijgt het Nieuwerck een restauratiebeurt waarbij onder meer de beelden in de nissen worden vervangen.

Na de Eerste Wereldoorlog

Er staan nog slechts enkele zuilen van de gaanderij onder het Nieuwerck recht. Al snel worden er opnieuw markten gehouden in het puin.

Pierre Spotbeen, Foto van het Nieuwerck tijdens markt, 1851.

1951

Het stadsbestuur overweegt om het Nieuwerck te herbouwen maar de werken starten pas in 1951. Architect Pierre Albert Pauwels tekent de plannen en baseert zich daarvoor op de afbeeldingen en opmetingen van de Ieperse wederopbouwarchitect Jules Coomans. Toch zijn er ook enkele moderne aanpassingen. Door het verhoogde autoverkeer heerst er angst dat het gebouw, dat volledig op de zuilen steunt, de extra trillingen niet aankan. Dus wordt het extra verstevigd met metalen ankers en staven tussen de zuilen.

De verlichting van de Lakenhallen, Belfort en Sint-Maartenskerk. Het Nieuwerck is nog in opbouw, 1950-1960.

Mei 1954

De ruwbouw van het Nieuwerck wordt opgeleverd. Het stadsbestuur organiseert een kleine plechtigheid en metselt een tijdscapsule in een van de gewelven met daarin een perkament met tekst en muntstukken. Het interieur van het Nieuwerck is aangepast aan de moderne noden. De stadsdiensten en het stadsbestuur krijgen er kantoren.

In de jaren ‘70

Het huidige complex van de Lakenhallen met stadhuis, Nieuwerck en Belfort is volledig klaar.