Kattenconcert

Het Yper Museum kocht voor de tentoonstelling POES. Hoe de kat de mens vangt speciaal enkele werken aan. Zoals deze mezzotint ‘Het kattenconcert’ van Wallerant Vaillant uit de tweede helft van de 17^de eeuw.

Vermaak en plezier

Op deze prent zien we een humoristische herbergscène met een vrolijk gezelschap, een geliefkoosd onderwerp in de 17^de eeuw. Herbergtaferelen tonen fragmenten uit het dagelijks leven, met een moraliserende ondertoon onder een laagje humor. Ze wijzen respectabele burgers op het ‘verwerpelijke gedrag’ van het ‘gewone’ volk.

Op deze prent zie je een man die een kat onder zijn arm houdt en het dier dichtknijpt alsof het een doedelzak is. Het arme dier laat een scheet in het gezicht van de vrouw rechts die een muziekblad vastheeft. Links staan twee kinderen met een pijp. De moraliserende boodschap gaat in deze prent niet over hoe de kat mishandeld wordt. Daar lag men in de 17^de eeuw nog niet echt wakker van. De moraal gaat vooral over het losbandige gedrag in de herberg van de man en vrouw in aanwezigheid van kinderen. Vermaak en plezier gaan hier boven noeste arbeid en goed gedrag.

Mezzotint

De oorspronkelijke prentmaker is Jan van Somer. Het object in de collectie van het Yper Museum is echter van de hand van Wallerant Vaillant en is een mezzotint. Dit is een speciale druktechniek die rond 1640 is uitgevonden door de Duitse kunstenaar Ludwig von Siegen. In de Nederlanden is Wallerant Vaillant een van de eerste adepten van de mezzotint. We hebben hier dus een vroeg voorbeeld van deze techniek.

Maar hoe maak je nu een mezzotint? Een koperplaat wordt eerst helemaal opgeruwd, met een gekarteld, waaiervormig instrument. Daarna worden sommige delen opnieuw glad gepolijst. Als de koperplaat klaar is, wordt deze geïnkt en kunnen er afdrukken worden gemaakt. De inkt pakt beter op de ruwe dan op de gladde delen. Zo ontstaan er lichte en donkere stukken. Door meer of minder te polijsten, ontstaan er grijstonen of halftonen. Hiervan komt ook de naam van de techniek, want mezzo betekent half in het Italiaans. Door al deze nuances in grijswaarden, hebben mezzotinten vaak iets fluweelachtig. Aanvankelijk bestaat de techniek enkel in grijstinten, later lukt het om ook in kleur te werken.