Koppen en hoofden
Koppen en hoofden
Insignes met hoofden en bustes zijn heel populair. Het gaat hier duidelijk om niet-religieuze voorstellingen. De diversiteit is groot: duivelskoppen, middeleeuwse hoofddeksels, bustes met tekst of imitatie juwelen.
Bustes
Verschillende insignes tonen de buste van een man of vrouw. Je herkent het geslacht vooral aan het kapsel. Mannen hebben kort haar, bij vrouwen is het opgestoken aan beide kanten van het hoofd. Dat bustes zoveel voorkomen, verrast niet. Ook bij de dure juwelen uit edelmetaal zijn bustes een veelvoorkomend motief. De tin-lood exemplaren imiteren dus deze kostbare exemplaren.
Insigne als imitatiejuweel (Yper Museum, SM 005035)
Enkele van de insignes tonen een buste in een cirkel. Rondom staan letters. Opvallend is dat de letters niet altijd een woord vormen. Het gaat om een willekeurige volgorde van letters, gespiegelde letters of vormen die slechts vaag op letters lijken. Er is dus geen boodschap in de tekst te zoeken. Nietszeggende letters zijn blijkbaar voldoende. Het wijst er misschien op dat de eigenaars ongeletterd waren.
Kaproen
Er zijn ook insignes van een kaproen, al dan niet met een hoofd in de kap. De kaproen is een veel gedragen hoofddeksel in de middeleeuwen. Het is een kap die zowel het hoofd als de nek en schouders bedekt. Achteraan eindigt de kap in een lange punt die de lierepijp wordt genoemd. Hoewel het aanvankelijk vooral de gewone man is die een kaproen draagt, gaan vanaf de 14de eeuw ook welgestelde heren met deze kappen gekleed.
Een mannenhoofd met kaproen. De kaproen is mooi versierd, duidelijk een duur exemplaar (Yper Museum, SM 003214)
Duivelskoppen
Twee insignes tonen een ander type hoofd. Het ene is een mannenhoofd met uitgestoken tong. Dat wordt als een obsceen gebaar beschouwd. Duivels steken wel vaker hun tong uit in de middeleeuwen. Ook de baard of beharing op de kin wijst in de richting van een duivel of wildeman. Maar hier ontbreken de duivelse horentjes wel.
Het andere duivelsinsigne toont een duivel of demon ten voeten uit. Deze duivel heeft maar liefst 5 gezichten ! Naast het gezicht op de gewoonlijke plaats, heeft de figuur nog een aangezicht op zijn buik, achterste en twee knieën. Ook in miniaturen komen vaak ‘veelhoofdige’ duivels of demonen voor. De afbeeldingen moeten vooral weerzin opwekken.
Veelkoppige duivel (Yper Museum, SM 003519)
