Topkunst
POES. Hoe de kat de mens vangt
Een kat zou negen levens hebben. Deze tentoonstelling verkent de weg die mens en poes samen aflegden in negen thema’s, met sprongen in tijd en ruimte. De evolutie van katten als Dier, maar ook vereerd als God en verketterd als Duivel. De kat als Vriend, Collega, VIP – waarbij de P dan voor Puss staat – en natuurlijk als Reus in de Ieperse Kattenstoet. Uit dit mooie verhaal, gebaseerd op recent onderzoek, en uit de prachtige beeldenselectie blijkt vooral dat poes en mens elkaar pas heel recent écht zijn leren kennen. Of toch zeker wij de kat. Want zij weet al veel langer hoe wij in elkaar zitten.
Kattenkunstenaars
Verschillende kunstenaars kregen in de loop van de geschiedenis de naam ‘kattenkunstenaar’. Dit zorgde ervoor dat hun werk soms als minderwaardig werd beschouwd. Volledig onterecht, volgens ons. Niet enkel Henriëtte Ronner-Knip, maar ook Charles Van den Eycken, Gottfried Mind, Louis Wain en Théophile Steinlen passeren de revue.
Deze ‘Spelende katjes’ uit 1897 is een typisch schilderij van Henriëtte Ronner-Knip (Zeeuws Museum, Middelburg. Fotograaf: Ivo Wennekes)
Schone kunsten
Ontelbaar veel kunstenaars maakten doorheen de eeuwen werken met katten. Kunstenaars waarvan je het misschien niet verwacht. In POES ontdek je werk van Constantin Meunier, Francisco Goya, David Teniers de Oude, Jean-François Portaels en Jan Cossiers. Het Yper Museum brengt zo een overzicht van de Europese kunstgeschiedenis.
Deze prachtige gravure van de Spaanse kunstenaar Goya verwijst onder andere naar heksenvervolgingen in Spanje, begin 17de eeuw. Vooraan op de scène kijkt een kat de bezoeker aan. (Museum de Reede)
Hedendaagse en moderne kunst van eigen bodem
De lijst met Belgische kunstenaars die zich laten inspireren door de kat is verbazingwekkend lang. We tonen op de tentoonstelling werk van onder andere Karel Dupon, Karin Borghouts, Stephan Vanfleteren, Jan Fabre, Stief DeSmet, Nick Ervinck, Roger Raveel en Gideon Kiefer.
Deze monumentale bictekening van Jan Fabre is zonder twijfel een van de topwerken van de tentoonstelling. Een dansende Fred Astaire is omringd door dansende en vallende katten. (Maurice Verbaet Gallery, Knokke)
Dit werk van de Belgische kunstschilder René de Pauw illustreert prachtig de mysterieuze band tussen kat en vrouw. (Musea Brugge, www.artinflanders.be, foto: Dominique Provost)
Historische werken
Ook in historische werken zijn katten veelvuldig aanwezig. Een originele versie van de beruchte Heksenhamer is te zien op de tentoonstelling. In deze handleiding voor heksenjagers staat onder andere een verhaal over een man die aangevallen wordt door katten. Alleen blijken het later heksen te zijn. Dat het om het exemplaar van het Ieperse Karmelietenklooster gaat, maakt het nog specialer. Maar ook het handschrift van Rombout de Doppere, waarin hij middeleeuwse pelgrims aanraadt om in het kattenklooster op Cyprus te stoppen, is de moeite waard.
Malleus Maleficarum – de Heksenhamer, 1520 (Openbare Bibliotheek Brugge)
Archeologische objecten
We tonen oud-Egyptische beeldjes van katten en de godin Bastet, die sinds 1600 v.Chr. een kattenhoofd heeft. Twee tegels uit de Gallo-Romeinse periode behoren tot de oudste sporen van de kat in onze streken. Een prachtige precolumbiaanse vaas toont hoe Europese archeologen in de Zuid-Amerikaanse iconografie hun eigen vooroordelen over katten inbrachten. De vaas toont eigenlijk een panter, maar draagt toch de naam ‘kattendemon’. Een zeldzaam middeleeuws insigne toont een kat met fallus in de bek. Een middeleeuwse heks of de kater Tiebaert van het verhaal de Vos Reynaerde?
Dit fragment van een dakpan (175-275 n.Chr.) behoort tot de oudste sporen van de huiskat in België. De kat liep tijdens het drogen over de tegels. Zo liet ze letterlijk haar sporen na in de geschiedenis. (Gallo-Romeins Museum, Tongeren)
Insigne kat met penis in de mond, 1350-1399
Echte katten
De laatste categorie werken in POES is bijzonder. Sommige objecten zijn gemaakt van (onderdelen van) echte katten. We openen de tentoonstelling met enkele didactische objecten van de opleiding dierengeneeskunde van de UGent. De Nederlandse kunstenaar heeft zijn overleden kat Orville omgevormd tot drone en het traditionele Japanse muziekinstrument shamisen is gemaakt van kattenhuid.
De Orvillecopter van Bart Jansen (techniek: Arjen Beltman).
In 2015 nam Karin Borghouts als onderdeel van haar reeks Rigor Mortis deze foto van een poes. (Karin Borghouts)
De scenografie van POES
Pièce Montée staat garant voor een verfrissend en verrassend tentoonstellingsontwerp. Centraal in de Koninklijke Zaal staat een enorm volume in imitatie kattenbont. Deze centrale blok zorgt voor de eenheid in ons verhaal. De bezoekers ontdekken de verhalen en kunstwerken rondom en ook ín het volume komen ze in een andere sfeer terecht. Het ontwerp is volledig aangepast aan de geldende coronavereisten.